Theo phân tích của chuyên gia Nikolas Gvosdev trên
National Interest, NATO đang để lộ một sơ hở mà Nga có khả năng sẽ "nhân
tiện" khai thác khi tăng cường quân sự tại Syria.
Miếng đánh bất ngờ của Nga
Theo ông Gvosdev, tương tự với những
động thái trước đó của Nga tại Syria, việc máy bay Nga xâm phạm không
phận Thổ Nhĩ Kỳ tuần trước cũng như các vụ việc khác dọc biên giới
Syria-Thổ có thể coi là những thông điệp địa chính trị trực tiếp từ Tổng
thống Nga Vladimir Putin.
NHÀ NGHIÊN CỨU - TIẾN SĨNIKOLAS
GVOSDEVÔng Gvosdev hiện là giảng viên an ninh quốc gia thuộc Học viện
Hải chiến Mỹ. Ông từng là phó tổng biên tập tạp chí National Interest và
hiện vẫn cộng tác cùng tạp chí này. Ông cũng thường xuyên xuất hiện với
tư cách chuyên gia trên các phương tiện thông tin đại chúng Mỹ trong
các chủ đề liên quan tới Nga và khu vực Eurasia.
Thứ nhất, Nga muốn chứng minh họ có khả
năng tham chiến ở nhiều mặt trận cùng lúc. Trong năm vừa qua, nếu được
hỏi hành vi gây hấn tiếp theo của Nga đối với NATO sẽ xảy ra tại mặt
trận nào, tuyệt đại đa số giới quan sát sẽ trả lời đó là khu vực Baltic.
Các quan chức NATO cũng có suy nghĩ
tương tự và dành nhiều sự chú ý vào việc cải thiện năng lực quân sự của
khối liên minh tại khu vực Baltic. Lo ngại "ván cờ" sắp tới sẽ diễn ra
tại điểm nóng này, các cuộc tập trận và tuần tra tại Estonia hay Latvia
tăng cả về số lượng lẫn cường độ.
BALTOPS - cuộc tập trận thường niên trên biển Baltic của các thành viên NATO. Ảnh: Navy.mil
Nhưng khi đã quá tập trung vào một mặt
trận, lẽ tự nhiên NATO sẽ để lộ những sơ hở ở những mặt trận khác. Và
theo chuyên gia Gvosdev, thách thức lớn nhất từ Nga sẽ xuất hiện tại mặt
trận Levant, từ những chiếc máy bay Nga trên không phận Syria "lấn sân"
sang Thổ Nhĩ Kỳ.
Dù rõ ràng không thể công khai thừa nhận
bị bất ngờ, nhưng có thể khẳng định NATO không hề lường trước nước đi
này của Nga. Cánh đông nam từ trước đến nay vẫn được coi là điểm yếu cố
hữu của liên minh, nhưng lại rất hiếm khi được để tâm đến.
Theo ông Gvosdev, Thổ Nhĩ Kỳ chắc hẳn
vẫn rất nhớ những phiên thảo luận năm 2002 và 2003, khi các thành viên
NATO đã chần chừ đến mức nào trước khi miễn cưỡng tham gia cải thiện
năng lực quốc phòng của Ankara để đề phòng hệ quả xấu xảy ra từ chiến
tranh Iraq.
Nay, khi máy bay Nga xâm phạm không phận
Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng Thư kí NATO Jens Stoltenberg đã lập tức lên tiếng phản
đối kịch liệt. Nhưng việc ông có thể huy động 27 thành viên còn lại
quyết tâm bảo vệ Ankara theo Điều khoản 5 của liên minh hay không lại là
chuyện khác.
Trước khi ông Stoltenberg có thể làm
được điều đó, quyền "nắm đằng chuôi" tại Levant sẽ thuộc về Nga. Liệu
Moscow có tận dụng sơ hở này của NATO hay không?
Quan hệ Nga-Thổ và thế khó của phương Tây
Theo ông Gvosdev, việc Nga có muốn làm
tổn hại quan hệ đối tác kinh tế hết sức tốt đẹp với Thổ Nhĩ Kỳ hay không
vẫn là một ẩn số. Nhưng với những gì Nga đã thể hiện trong 2 năm vừa
qua, có thể thấy điện Kremlin không ngại "hi sinh" lợi ích kinh tế để
đổi lấy lợi thế địa chính trị.
Có khả năng Nga đã đi đến kết luận rằng
đường ống Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ, "cây cầu" đưa khí đốt Nga tới các thị
trường châu Âu mà không phải qua trung gian Ukraine, đã không còn quá
quan trọng, và việc hi sinh nó để đổi lấy ưu thế chính trị tại Levant sẽ
khả thi hơn.
Mặt khác, chính phủ Tổng thống Putin có
lẽ đang chơi một canh bạc rằng việc gây áp lực lên Thổ Nhĩ Kỳ để thể
hiện sự bất ổn của NATO sẽ khẳng định được lập trường của Nga, vì ông
hiểu rằng NATO đang ở vào thế khó.
Điều này cũng dễ hiểu, vì khi liên minh
đang dồn sự chú ý vào Baltic do hệ quả của cuộc khủng hoảng Ukraine, thì
quả thật không dễ gì để NATO có thể cắt xén bớt một chút ưu tiên này
sang Thổ Nhĩ Kỳ để đảm bảo rằng liên minh sẽ đứng ra chịu trách nhiệm
với an nguy của Ankara.
Có một điều chắc chắn, đó là với việc
kiểm soát không phận Syria, Putin đã sẵn sàng chuyển sang thế công. Điều
này đã đặt liên quân chống IS của phương Tây vào thế khó.
Trong năm vừa qua, máy bay của liên quân
đã thoải mái không kích vào các mục tiêu IS tại Syria mà không vấp phải
bất kì sự phản đối nào của chính phủ Syria. Vì "thù chung" là IS, hai
bên ngầm hiểu là chính phủ Bashar al-Assad đã cho phép liên quân làm như
vậy.
Mặt khác, không quân Nga hoạt động tại
Syria với sự cho phép của Damascus. Khi liên quân phương Tây bày tỏ quan
điểm rằng lực lượng nổi dậy Syria do không có liên quan tới IS nên cần
nhận được sự bảo vệ khỏi các cuộc không kích của Nga, thái độ của
al-Assad đã thay đổi hẳn.
Tận dụng điều đó, Nga đã cảnh báo liên
quân chống IS do Mỹ đứng đầu rằng mọi hoạt động quân sự của liên quân
này trên không phận Syria chỉ được tiến hành khi đã có sự cho phép của
Damascus.
Nói cách khác, theo ông Gvosdev, Nga
đang sử dụng chính phủ al-Assad, vì trên lý thuyết chính phủ này vẫn có
quyền kiểm soát toàn bộ không phận Syria, như một công cụ cản trở các
hoạt động quân sự của liên quân, để Nga thỏa sức tung hoành.
Thái độ của Tổng thống Syria Bashar
al-Assad với liên quân chống IS do Mỹ dẫn đầu đã thay đổi hẳn kể từ khi
Nga xuất hiện. Ảnh: AP
Đương nhiên Mỹ và các đồng minh vẫn còn
lựa chọn thiết lập vùng cấm bay, nhưng làm như vậy rõ ràng sẽ dẫn đến
giao tranh với Nga, điều mà Tổng thống Mỹ Barack Obama, người đã nhiều
lần nhấn mạnh việc tránh giao tranh không cần thiết ở Trung Đông, không
hề mong muốn.
Tóm lại, cái đích của Nga đã quá rõ:
giải quyết được nội chiến Syria và giữ ghế cho al-Assad, hoặc chí ít là
giữ được tầm ảnh hưởng của Tổng thống này hậu nội chiến. Không có gì
ngạc nhiên khi cả hai viễn cảnh này đều bị phương Tây, Thổ Nhĩ Kỳ, và
đại bộ phận các nước Arab phản đối.
Tổng thống Putin dường như đang đẩy mạnh
thực hiện những toan tính của riêng mình đồng thời loại bỏ dần dần
những lựa chọn dành cho phương Tây, buộc Mỹ, NATO và các đối tác Trung
Đông phải đẩy mạnh quân sự để làm đối trọng với Nga trong khu vực.
Việc xâm phạm không phận Thổ Nhĩ Kỳ mới
đây chỉ là một trong những canh bạc mà Putin đã sẵn sàng chơi để đạt
được mục đích của mình.
Đổi lấy điều đó là những lợi ích kinh tế
trong quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng có lẽ ông chủ điện Kremlin đã sẵn
sàng thực hiện cuộc trao đổi này để khai thác "điểm yếu chết người" của
NATO tại cánh đông nam của liên minh.
Đăng nhận xét